Triatlonfietsen - aerodynamisch tegen de wind in

180 kilometer alleen tegen de elementen en seconden - er is nauwelijks een fietsdiscipline die zwaarder is dan een lange-afstands-triatlon. Zelfs de langste individuele tijdritten in het professionele wielrennen zijn lang niet zo inspannend als de afstand die deelnemers bij een lange-afstands-triathlon moeten afleggen. Het is dan ook geen toeval dat toen de triatlon in de jaren tachtig steeds populairder werd, ook de technologie zich zo ontwikkelde, dat sporters de slopende afstand van 180 kilometer makkelijker zo snel mogelijk af kunnen leggen. Het recept daarvoor: optimalisering van de aerodynamica.

De reden hiervoor is eenvoudig: door slechts 10 Watt te besparen, kun je tot drie minuten tijd winnen op een lange-afstands-triatlon. Als je bedenkt dat alleen al de gestroomlijnde lichaamshouding door een aero-stuur een voordeel van wel 50 Watt kan opleveren, wordt al snel duidelijk waarom de aerodynamische optimalisatie van fietsen bij de triatlon bijzonder zinvol is. Terwijl bij het wielrennen de aandacht lange tijd vooral uitging naar verbetering van het gewicht, hebben ingenieurs zich bij de triatlon de laatste decennia vooral beziggehouden met het verminderen van de luchtweerstand. In de loop der jaren is de zitpositie van atleten steeds gestrekter en vlakker geworden, zijn de buizen van triatlonframes aerodynamischer geworden en de onderdelen gestroomlijnder.

Het resultaat van deze ontwikkeling zijn de huidige triatlonmachines, die qua snelheid waarschijnlijk het summum van racefietstechnologie zijn - extreem heuvelachtige of bochtige parcoursen uitgezonderd. Ook in het wielrennen behoren aero-fietsen nu tot de uitrusting van alle ambitieuze atleten, die ze gebruiken bij individuele tijdritten en ploegentijdritten. Daarom spreken we in het wegwielrennen ook wel van tijdritfietsen.

Een triatlonfiets of tijdritfiets biedt talloze voordelen voor wat betreft de gemiddelde snelheid, door zijn geoptimaliseerde aerodynamica. Technisch gezien worden beide soorten fietsen tot de racefietsen gerekend - daarom vragen veel fietsliefhebbers zich af, wat de werkelijke verschillen zijn tussen een klassieke racefiets, een tijdritfiets en een triatlonfiets. Een triatlonfiets is eigenlijk een racefiets: in de meeste gevallen heeft hij 28-inch-wielen. Hij is ook uitgerust met een stijve voorvork. En bovendien heeft hij bijna alle onderdelen die ook op een klassieke racer zijn geïnstalleerd. Toch zijn er ook enkele verschillen die meteen opvallen.

Het belangrijkste verschil tussen een triatlonfiets en een gewone racefiets is de zitpositie: terwijl fietsers op een conventionele racefiets meestal rechtop of in de zogenaamde "lagere stuurpositie" rijden, is de zitpositie op een triatlonfiets aanzienlijk lager en meer gestrekt. Terwijl je op een racefiets normaal gesproken je armen naar buiten en je handen bij de remgrepen op het stuur laat rusten, lig je op een triatlonfiets letterlijk op het aero-stuur, dat speciaal ontwikkeld is voor triatlon en tijdritten. Bovendien zijn je armen dicht bij elkaar. Dit alles heeft als voordeel, dat je minder luchtweerstand creëert en dus sneller vooruitkomt. Een ander kenmerk van de zitpositie van triatlon- en tijdritfietsen is dat ze, in tegenstelling tot racefietsen, een compacter frame hebben met een steilere zitbuis. Dit helpt renners om een optimale aero-positie op het tijdritstuur te behouden.

Maar er zijn niet alleen verschillen in zitpositie. Het ontwerp van de fietsen is ook anders. Zo is een triatlonfiets meestal veel smaller dan een gewone racefiets, waardoor hij aan de voorkant minder windweerstand heeft. Dit begint bij de framebuizen, die bij triatlon- en tijdritfietsen smal en druppelvormig zijn, en loopt door tot het stuur, dat bij aero-fietsen enkele centimeters smaller is dan bij klassieke racefietsen. Bovendien hebben de wielen van triatlonfietsen meestal velgen met een hoog profiel - nog een voordeel als het erom gaat de windweerstand te verminderen en zo snel mogelijk vooruit te komen. Kortom, alles aan een triatlonfiets is ontworpen om zo min mogelijk luchtweerstand te bieden en daardoor een zo hoog mogelijke gemiddelde snelheid te bereiken tijdens het rijden. De klassieke racefiets daarentegen biedt een goede mix van gewicht, gemakkelijke bediening, comfort en snelheid.

Behalve klassieke racefietsen en triatlonfietsen zijn er ook zogenaamde aero-racefietsen. In zekere zin zijn ze een compromis van beide werelden. In principe zijn dit racefietsen met bijzonder aerodynamische buisprofielen. Vooral racefietsers die vaak op vlakke wegen trainen en met hoge snelheden rijden, profiteren van de betere aerodynamica. Tegelijkertijd vertrouwen ook triatleten op aero-racefietsen - bijvoorbeeld wanneer slipstreaming is toegestaan voor kortere afstanden.

• Triatlonfietsen worden, zoals de naam al zegt, vooral gebruikt bij triatlon. Bij het wielrennen op de weg worden ze gebruikt in tijdritdisciplines. Daarom worden ze hier aangeduid als tijdritfietsen.
• Triatlonfietsen zijn gestroomlijnd, omdat ze maximaal aerodynamisch geoptimaliseerd zijn. Gewicht is hier slechts van secundair belang, vanwege de overwegend vlakke banen en de weinige versnellingen.
• Racefietsen zijn vooral geoptimaliseerd voor een laag gewicht, een goed reactievermogen bij het accelereren, een gemakkelijke besturing, zelfs op bochtige wegen, en een hoog comfort op lange afstanden. Bij triatlonfietsen gaat het vooral om het besparen van seconden in de strijd tegen de windweerstand en de klok.

Een triatlonfiets bestaat uit dezelfde onderdelen als een klassieke racefiets. Er zijn echter subtiele verschillen. In het volgende laten we je kennismaken met de typische onderdelen die van een triatlonfiets een triatlonfiets maken.

De framevorm van een triatlonfiets is meestal erg smal, de framebuizen zijn vaak druppelvormig. Bovendien is de zitbuis van triatlonfietsen steiler dan die van klassieke racefietsen. Triatlonfietsen verschillen dus op deze punten duidelijk van racefietsen. De reden hiervoor is de vermindering van de luchtweerstand met tegelijkertijd voldoende bewegingsvrijheid. Uit windtunnelmetingen blijkt, dat een triatlonframe alleen al voordelen biedt van 10 tot 20 Watt ten opzichte van een klassiek racefietsframe. Net als hoogwaardige racefietsframes zijn triatlonframes meestal gemaakt van carbon om het gewicht te minimaliseren. Koolstofvezel als materiaal biedt framefabrikanten ook het voordeel dat ze er zeer individuele, aerodynamische framevormen mee kunnen bouwen.

Triatlonsturen worden vaak aero-sturen genoemd. Dit maakt duidelijk welk doel deze sturen hebben: het verminderen van de luchtweerstand. Ze zijn meestal wat smaller dan het klassieke racefietsstuur en stellen fietsers dus in staat in een gestroomlijnde houding te rijden. Qua ontwerp bestaat een triatlonstuur uit een plat basisstuur en een stuurbevestiging (clip-on) met armkappen die twee naar voren uitstekende armverlengstukken voor de handen bevat. De onderarmen steunen dicht tegen elkaar op de armsteunen, terwijl de handen de armverlengstukken vastpakken, zodat de rijder in een zo vlak mogelijke houding op de fiets kan zitten. 
Praktisch: bij triatlonsturen is het mogelijk de versnellingshendels aan de armverlengingen van de stuurbevestiging te bevestigen. Daardoor hoef je niet onnodig omhoog te komen bij het schakelen en verlies je minder tijd.

Triatlonzadels zijn heel smal en plat, om je benen zo dicht mogelijk bij het frame te houden. Dit optimaliseert de zitpositie en vermindert de luchtweerstand. De meeste triatlonzadels hebben ook een kortere neus dan een klassiek racefietszadel. Hierdoor kun je verder naar voren schuiven op het zadel, waardoor je meer liggend kunt fietsen.

Je wilt nogmaals tot wel 40 Watt besparen? Dan zijn aerodynamische wielen de juiste keuze voor jou. Het is geen toeval dat triatlonfietsen zijn uitgerust met overeenkomstig gestroomlijnde wielen. Velgen met een minimale velghoogte van 40 millimeter gebruiken de wind in jouw voordeel. Vooral als ze van voren of van achteren zijwaarts worden aangeblazen, bieden deze wielen grote voordelen ten opzichte van klassieke racefietswielen. Voor een perfecte aerodynamica monteren sommige sporters ook een zogenaamd schijfwiel op het achterwiel. Dit is een volledig bekleed wiel dat volledig gebruikmaakt van het zeileffect in de wind. De velgen van aerodynamische wielen en schijfwielen zijn bijna altijd van carbon.

Smal en aerodynamisch - dat is de beste manier om triatlonbanden te beschrijven. Triatlonfietsen zijn uitgerust met zeer smalle banden. De bandbreedte is meestal tussen de 23 en 28 millimeter. Afhankelijk van je voorkeur worden binnenbanden, tubeless banden of klassieke vouwbanden gebruikt. Het profiel van deze banden is geoptimaliseerd voor de laagst mogelijke rolweerstand, en ze worden ook gebruikt met een iets hogere luchtdruk dan klassieke racefietsbanden. Dit maakt wedstrijdbanden echter ook gevoeliger voor beschadigingen door gaten in de weg en dergelijke.

Stuur, wielen, zadel, banden - dat zijn niet de enige onderdelen die van een tijdritfiets een tijdritfiets maken. Er zijn onder andere aerodynamische kettingbladen, waarvan het principe vergelijkbaar werkt met dat van schijfwielen. En aerodynamische bidonhouders en drinkflessen behoren ook tot de uitrusting van een triatlonfiets of tijdritfiets.

De remmen op triatlon- en tijdritfietsen zijn ook een speciaal onderwerp. Je kunt kiezen tussen velgremmen en schijfremmen. Hoewel de meeste nieuwe triatlonfietsen schijfremmen hebben, kiezen veel triatleten nog steeds voor modellen met velgremmen. De reden: door hun constructie kunnen velgremmen aerodynamisch beter in het fietsontwerp worden geïntegreerd. Schijfremmen daarentegen bieden betere remprestaties. Welke afstelling voor jou geschikt is, hangt af van het beoogde gebruik van je toekomstige triatlonfiets. Als je meer bergop rijdt of wegen met veel bochten berijdt, kunnen schijfremmen van voordeel zijn. Als je alleen op vlak terrein rijdt, kan de betere aerodynamica van velgremmen interessant zijn.

Overigens: bij BIKE24 vind je een grote selectie triatlonfietsen. En als je geen complete triatlonfiets wilt kopen, hebben we ook de bijbehorende aero-componenten - van triatlonstuur tot aerodynamische kettingbladen - allemaal afzonderlijk in ons assortiment.

Als je geïnteresseerd bent in het kopen van een triatlonfiets, moet je van tevoren precies bedenken welke sportieve eisen je aan de fiets stelt. Niet elke fiets is geschikt voor alle afstanden en wedstrijden en niet elk onderdeel is de juiste keuze voor elke sporter. Schijfwielen bijvoorbeeld zijn misschien niet de beste keuze als je net begint met oefenen voor een triatlon, omdat besturing bij harde wind daardoor moeilijker is. Ook zijn deze wielen om deze reden niet in elke wedstrijd toegestaan.

Het belangrijkste punt bij het kopen van een nieuwe triatlonfiets is echter de juiste framemaat. Als het frame niet de juiste maat heeft, zul je hoogstwaarschijnlijk ontevreden zijn - of het nu gaat om de aerodynamica of het comfort. In principe gaat het er bij triatlonfietsen om, zo plat mogelijk te zitten, zonder afbreuk te doen aan de spierefficiëntie en het comfort. Bovendien moet je, ondanks de aerodynamische zitpositie, je fiets altijd veilig kunnen besturen. Bij BIKE24 helpen we je daarom bij het vinden van de juiste framemaat voor veel modellen met onze framemaat-calculator of onze framemaat-gids.

Wil je een tijdritfiets kopen en gebruiken in officiële wedstrijden? Dan moet je altijd rekening houden met de geldende regels van de bonden. Momenteel moet een tijdritfiets voor tijdritten op de weg bijvoorbeeld voldoen aan de volgende eisen:

• De afstand tussen het midden van de trapas en het uiteinde van het stuur mag niet groter zijn dan 75 cm.
• De punt van het zadel moet minstens vijf centimeter achter de trapas liggen.
• De lengte van het zadel mag niet korter zijn dan 24 cm.
• Als je op het aerostuur ligt, mag de hoek tussen boven- en onderarm niet groter of kleiner zijn dan 120 graden.
• Let op: als je fiets niet aan deze eisen voldoet, kun je worden gediskwalificeerd voor officiële tijdritten op de weg.
• Het goede nieuws is, dat er uitzonderingen zijn voor kortere ruiters of ruiters met een lang bovenlichaam.

• In principe zijn triatlon- en tijdritfietsen hetzelfde type fiets. Triatlonfietsen worden echter vooral gebruikt bij triatlon, terwijl tijdritfietsen bedoeld zijn voor tijdritwedstrijden bij het wielrennen. De technische verschillen liggen hier in de details.
• Triatlon- en tijdritfietsen zijn aerodynamisch geoptimaliseerd, zodat je zo gestroomlijnd mogelijk bent.
• Triatlonfietsen hebben aerodynamische buisprofielen en aerodynamisch geoptimaliseerde onderdelen.
• Tot de aerodynamische onderdelen van een triatlonfiets behoren het triatlonstuur, het triatlonframe, het triatlonzadel en de aerodynamische wielen.
• Veel sporters gebruiken op deze fietsen als achterwiel een schijfwiel en aan het voorwiel velgen met hoog profiel.
• Triatlonfietsen hebben steile zithoeken en maken een zeer gestrekte zithouding mogelijk.
• Afhankelijk van het type wedstrijd gelden voor triatlonfietsen en tijdritfietsen bepaalde technische regels die door de respectieve federaties zijn vastgesteld.