MTB-achterderailleur - het hart van het mountainbike-versnellingssysteem

• Achterderailleur MTB - wat maakt de achterderailleur op een mountainbike zo bijzonder?
• Welke typen mountainbike-achterderailleurs zijn er?
• Achterderailleurs op MTB's - deze types zijn beschikbaar
• Waar moet ik nog meer op letten bij het kopen van MTB-achterderailleurs?
• Wat zijn de verschillen tussen de diverse typen mountainbike-achterderailleurs?
• Hoe monteer en onderhoud ik een MTB-achterderailleur?
• MTB-achterderailleurs - samenvatting

De mountainbike is sinds zijn uitvinding een van de belangrijkste stuwende krachten achter de ontwikkeling geweest. Waarom? Omdat de belasting van de onderdelen bijzonder hoog is buiten de gebaande paden, op trails en bij downhills. En omdat de functionele eisen op ruw terrein navenant hoog zijn. Want bij een sporttoestel als een mountainbike moeten onderdelen als de achterderailleur de hoogste precisie, maximale snelheid bij het schakelen en een zo laag mogelijk gewicht hebben. Om aan deze eisen te voldoen, hebben bedrijven in de loop der jaren veel ontwikkelingswerk gestoken in MTB-achterderailleurs. Maar wat zijn de speciale kenmerken van een MTB-achterderailleur?

MTB-achterderailleurs bieden zoveel mogelijk versnellingen; momenteel zijn elf of zelfs twaalf versnellingen gebruikelijk in de topgroepen. Bovendien bestrijken MTB-achterderailleurs een bijzonder breed scala aan versnellingen - vooral omdat mountainbikes vooraan meestal maar één kettingblad hebben. MTB-versnellingen moeten daarom het volledige bereik van versnellingen aan de achterkant bieden, aan achterderailleur en cassette. MTB-cassettes hebben daarom bijzonder kleine tandwielen (voor zware versnellingen en hoge snelheden bergafwaarts). Maar aan de andere kant hebben ze ook bijzonder grote tandwielen met veel tanden (voor bijzonder licht trappen en lage snelheden bergop). De MTB-achterderailleur moet dit brede scala aan snelheden en dus tandwielen aankunnen.

Een ander bijzonder kenmerk van een mountainbike is, dat de achterderailleur wordt blootgesteld aan zeer zware schokken en stoten door de ondergrond. In extreme gevallen kan dit ertoe leiden dat de ketting van de cassette springt. Daarom kwamen de ontwikkelaars enkele jaren geleden met de zogenaamde "clutch"-technologie: hierbij trekt een speciaal veermechanisme de MTB-achterderailleur meer naar achteren en omhoog dan achterderailleurs voor andere fietsen. Bij de Japanse schakelgroepfabrikant Shimano hebben bijvoorbeeld alle achterderailleurs met "Shadow Plus"-technologie deze hardere veer. Bij de Amerikaanse schakelgroepspecialist SRAM zijn het achterderailleurs met het achtervoegsel "Type 2" en "Type 3".

Als verdere bijzonderheid hebben de ontwikkelaars de MTB-achterderailleurs zo ontworpen, dat ze bij het schakelen niet te ver naar buiten bewegen (naar kleinere tandwielen), maar zo dicht mogelijk bij de fiets onder de achtervork blijven. Dit om de MTB-achterderailleur beter te beschermen wanneer er off-road een steen of wortel tegenaankomt en zo te voorkomen, dat hij verbuigt of zelfs afbreekt. Bij Shimano heet deze technologie "Shadow". Bij SRAM heet het "X-Horizon".

Op mountainbikes en e-mountainbikes zijn mechanische derailleurs nog steeds gangbaar; slechts enkele dure top-schakelgroepen zijn optioneel verkrijgbaar met een elektronisch schakelsysteem. Bij mechanische MTB-derailleurs is de achterderailleur via een bowden-kabel verbonden met de schakelhendel. Dit wordt ook wel een versnellingskabel genoemd. Bijna alle huidige mountainbikes zijn alleen uitgerust met een achterderailleur. Een voorderailleur hebben moderne mountainbikes in de regel niet meer. Door schakelcommando's aan de versnellingshendel wordt de versnellingskabel voor elke versnelling een stukje ingekort of verlengd, zodat de achterderailleur zich dienovereenkomstig beweegt en de ketting naar grotere of kleinere tandwielen transporteert. Hoeveel versnellingen en hoe snel de tandwielen bij elke hendelbeweging worden gewisseld, wordt dus bepaald door de schakelhendel. De achterderailleur voert deze opdrachten slechts uit.

De topgroepen van de respectieve producenten van versnellingssystemen bieden als optie ook elektronische versnellingssystemen aan. Bij deze systemen worden de schakelimpulsen elektronisch - via kabel of radio - van de schakelhendel aan de achterderailleur doorgegeven. Een kleine motor in de achterderailleur verplaatst deze dan over de juiste afstand over de cassette. Elektronische MTB-achterderailleurs werken alleen met de bijbehorende elektronische schakelhendels.

• achterderailleur mountainbike - deze merken zijn beschikbaar: SRAM en Shimano domineren tegenwoordig de markt van MTB-derailleurs. Inmiddels zijn er enkele nieuwe merken die hun eigen schakelgroepen aanbieden. In het algemeen geldt echter: de shifters en de achterderailleurs aan de mountainbike moeten altijd van dezelfde fabrikant komen, anders werken de versnellingen niet.
• mountainbike-achterderailleurs en het verschillende aantal versnellingen: de achterderailleur wordt bediend door de rechter schakelhendel. De schakelhendel en de achterderailleur moeten hetzelfde aantal versnellingen bedienen. Achterderailleurs van moderne topgroepen op MTB's hebben elf of twaalf versnellingen, maar oudere of goedkopere groepen hebben er ook wel minder. Tel gewoon het aantal tandwielen op de cassette van je mountainbike. Dan weet je, voor hoeveel versnellingen de achterderailleur ontworpen moet zijn.
• mechanisch of elektronisch: mechanische derailleurs worden veel gebruikt, waarbij een bowden-kabel of schakelkabel in het mechaniek van de schakelhendel wordt gehaakt. Sinds enkele jaren bieden de grote versnellingsfabrikanten ook elektronische versnellingen aan, waarvoor elektronische schakelhendels nodig zijn.

Zoals hierboven beschreven moet de achterderailleur van dezelfde fabrikant komen als de schakelhendel. Hij moet het juiste aantal versnellingen bedienen, en met elektronische versnellingen heb je natuurlijk ook een elektronische achterderailleur nodig. Aangezien de grote versnellingsfabrikanten echter verschillende schakelgroepen voor mountainbikes aanbieden, rijst de vraag: moet mijn achterderailleur tot dezelfde groep behoren als de schakelhendel? De fabrikanten van de derailleurgroepen bevelen dit aan, maar in feite werken onderdelen van verschillende schakelgroepen van één fabrikant ook samen - als het aantal versnellingen hetzelfde is.

Je kunt achterderailleurs en schakelhendels van verschillende schakelgroepen binnen één merk gebruiken - als ze zijn ontworpen voor hetzelfde aantal versnellingen. De verschillen tussen de groepen zitten voornamelijk in de gebruikte materialen en de materiaalkwaliteit. In de regel geldt: hoe duurder een schakelgroep, hoe hoger de kwaliteit, hoe langer de levensduur en hoe lichter het onderdeel. Zoals hierboven beschreven is de schakelhendel met zijn ingebouwde schakelmechanisme echter verantwoordelijk voor de precisie en snelheid van het schakelen, zodat je voor de achterderailleur eigenlijk een goedkoper model kunt kiezen dan voor de schakelhendel. Maar natuurlijk werken de onderdelen het best als ze allemaal uit dezelfde schakelgroep komen.

De montage en afstelling van MTB-achterderailleurs verschilt sterk per fabrikant. Onze tip: volg altijd de betreffende handleiding of tutorials van de leverancier. In het dagelijks leven, weg van de trails, dat wil zeggen tijdens het transport en wanneer je je bike parkeert, moet je de achterderailleur beschermen tegen stoten en schokken. Wanneer je je fiets vervoert, mag er niets op de achterderailleur drukken; wanneer je je bike ergens tegenaan zet, mag de achterderailleur nergens tegenaan stoten.

Als de achterderailleur erg vuil is, moet je grof vuil onmiddellijk na de rit verwijderen met een beetje water en een niet te harde borstel. Stoomreinigers zijn echter absoluut taboe! De reden: de sterke, krachtige waterstraal kan de achterderailleur uit het lood brengen en het fijne mechaniek zelfs beschadigen. Spuit voor het onderhoud regelmatig wat fijne olie of siliconenolie op alle verbindingen en op de lagers van de twee schakelrollen. Bij BIKE24 bieden we je diverse fietsverzorgingsproducten waarmee je je MTB-achterderailleur kunt onderhouden.

• Mountainbike-achterderailleurs voeren de opdrachten uit die door de versnellingshendels worden doorgegeven.
• Er zijn mountainbike-achterderailleurs van verschillende fabrikanten (Shimano, SRAM en andere) in verschillende versies (elektronisch en mechanisch) en met een verschillend aantal versnellingen (tegenwoordig meestal elf of twaalf).
• Mountainbike-achterderailleurs moeten altijd van dezelfde fabrikant zijn als de versnellingshendel.
• De achterderailleur en de schakelhendels moeten ontworpen zijn voor hetzelfde aantal versnellingen.
• De achterderailleur en de schakelhendel hoeven niet noodzakelijkerwijs tot dezelfde schakelgroep van de desbetreffende fabrikant te behoren - de versnellingsfabrikanten bevelen echter een "zuivere groep" aan.