Outdoor navigatie - zodat je nooit de weg kwijtraakt, ook op onherbergzaam terrein!

In de stromende regen van het pad af raken, beschutting zoeken onder een boom en dan je positie bepalen op een doorweekte papieren kaart. Het is nog niet zo lang geleden dat outdoor-sporters zich in dergelijke of vergelijkbare situaties bevonden. Nadat navigatiesystemen al in de jaren negentig hun weg hadden gevonden naar de automobielsector, werden ze begin jaren 2000 ook populair in de sport. Outdoor-sporten zoals wandelen, fietsen of geocaching bleken het ideale toepassingsgebied voor extra navigatiehulpmiddelen. Het duurde dan ook niet lang voordat de nieuwe GPS-apparaten de overhand kregen op de papieren kaarten die tot dan toe wijdverspreid waren.

Toen de outdoor-gadgets begin jaren 2000 verschenen, was het gebruik van de nieuwe reisgenoten nog moeizaam. De navigatie was onnauwkeurig en de batterijduur erg kort. In de afgelopen jaren hebben GPS-apparaten voor outdoor-gebruik zich echter ontwikkeld tot perfecte helpers voor allerlei avonturen in de natuur - en tot absolute multitalenten. De huidige sportnavigatiesystemen zijn niet alleen perfect om je te oriënteren in de wildernis. Ze zijn ook uitgerust met tal van andere functies, zoals het meten van je hartslag, het weergeven van de huidige hoogte of connectiviteit met online platforms, zoals Komoot of Strava. De meeste outdoor-navigatiesystemen zijn ook waterdicht en schokbestendig. Dit maakt ze ideaal voor iedereen die buiten de gebaande paden wil wandelen of fietsen. Bovendien zijn de apparaten verkrijgbaar in veel verschillende versies - van klassieke navigatiehulpmiddelen voor tijdens het wandelen tot specifieke navigatiesystemen voor op de fiets.

Alle outdoor-navigatieapparatuur voor wandelen en fietsen heeft één ding gemeen: hij is gebaseerd op de wereldwijde navigatiesatellietsystemen (GNSS) zoals GPS, GLONASS, Beidou of Galileo. Om je positie te kunnen bepalen, moet een navigatieapparaat contact kunnen maken met ten minste drie navigatiesatellieten tegelijk. Als ook je hoogte nauwkeurig moet worden bepaald, heb je minstens vier satellieten nodig. In principe geldt, dat hoe meer satellieten binnen het bereik van de GPS-tracker zijn, hoe nauwkeuriger de positie kan worden weergegeven. De manier waarop het werkt is eenvoudig: elk positiebepalingssysteem heeft meerdere satellieten, die in specifieke banen om de aarde draaien. Het GPS-systeem bestaat bijvoorbeeld uit een netwerk van 24 satellieten die in elliptische banen rond de aarde vliegen op een hoogte van ongeveer 20.000 kilometer. Deze satellieten sturen voortdurend hun exacte positie door naar het navigatieapparaat. Het apparaat vergelijkt vervolgens zijn eigen positie met de signaallooptijd en de positie van de verbonden satelliet. Je positie wordt vervolgens weergegeven op de kaarten die in het apparaat zijn geïnstalleerd en gebruikt voor de navigatie.

Voor een soepele werking is het navigatieapparaat daarom uitgerust met een GNSS-ontvanger, zodat je exacte positie kan worden bepaald via communicatie met een satelliet in de ruimte. Het heeft ook de bovengenoemde digitale kaart, zodat de positie ook grafisch op het display wordt weergegeven. Het repertoire aan kaarten hangt af van de fabrikant. De uitrusting wordt aangevuld met software voor routeplanning, die uiteindelijk de navigatie overneemt en de juiste informatie geeft over richtingsveranderingen enzovoort. In moderne wandel-navigatieapparaten zijn ook extra programma's geïnstalleerd - bijvoorbeeld software voor de besturing van sporttrainingen. De meeste outdoor-navigatieapparaten zijn meestal "handheld". Dit betekent dat je ze aan je arm kunt bevestigen of in je hand kunt dragen als een klassiek handheld-device.

• GPS (Global Positioning System): navigatiesysteem gecreëerd door het Amerikaanse leger. Sinds de jaren 2000 ook vrijgegeven voor civiel gebruik.
• GLONASS (Global Orbiting Navigation Satellite System): navigatiesysteem gebruikt door het Russische leger
• BeiDou-2: navigatiesysteem ontwikkeld door China
• Galileo: wereldwijd gebruikt navigatiesatellietsysteem, beheerd en gefinancierd door de Europese Unie.

Van trekking-avonturen in Scandinavië via geocaching-challenge tot het doorkruisen van de Alpen met de mountainbike - de lijst met mogelijke toepassingen voor outdoor-navigatieapparaten is lang. Hieronder presenteren we de belangrijkste productgroepen op het gebied van outdoor-GPS-navigatie.

Voor tochten buiten de gebaande paden is een wandel-navigatieapparaat de beste keuze. Deze apparaten zijn handzaam en hebben meestal een digitale topografische kaart die is aangepast aan de vereisten van outdoor-avonturen. Naast de GPS-ontvanger hebben sommige modellen ook een ingebouwde functie om je hoogte te meten en daarnaast een kompas. Dit betekent dat je je oriëntatie niet verliest, zelfs als de satelliet-positiebepaling slecht is. De functies van veel outdoor-navigatieapparaten voor wandelen en trektochten worden aangevuld met bijpassende functies voor het plannen van tochten. Moderne apparaten zijn ook digitaal en koppelbaar, zodat je ze gemakkelijk kunt aansluiten op je computer of het internet.Wandelnavi's - perfect voor tochten in hooggebergte en fjell

Voor fietstochten en bikepacking-avonturen zijn dan weer fiets-navigatieapparaten de beste keuze. Deze gadgets zijn meestal iets kleiner dan wandel-navigatieapparaten. Ze hebben ook een goed afleesbaar display en een geïntegreerde, digitale topografische kaart. Dit betekent dat je gemakkelijk de weg kunt vinden, zelfs tijdens lange en inspannende fietstochten. De andere functies zijn ook vergelijkbaar, maar een groot verschil is, dat de trainingsfuncties op fiets-navigatieapparaten meestal meer uitgesproken zijn. In de meeste gevallen kun je op een fiets-navigatieappparaat ook je actuele hartslag, trapfrequentie of zelfs vermogen in Watt laten weergeven. Dit laatste is vooral praktisch als je een powermeter op je fiets hebt gemonteerd. Een ander verschil is de montage: fiets-navigatieapparaten zijn bedoeld voor montage op het fietsstuur en daarvoor heb je dus een geschikte houder nodig.

Navigatieapparaten voor geocaching zijn ook populair. Geocaching is een speelse trend, die kan worden vergeleken met een digitale speurtocht in de buitenlucht. Het principe erachter is eenvoudig: de GPS-coördinaten van een doel worden op een website bekendgemaakt. De coördinaten kunnen vervolgens worden gebruikt om het doel op te sporen. In principe is er niet hét ultieme GPS-apparaat voor geocaching, omdat bijna alle apparaten de functie van het vinden van bepaalde coördinaten en logboekvermeldingen ondersteunen. Bij geocaching-apparaten is het dus vooral een kwestie van persoonlijke voorkeur, handzaamheid en goede leesbaarheid van het display.

Dat brengt ons bij de functies van een outdoor-navigatieapparaat. Veel navigatieapparatuur voor sportief gebruik heeft een breed scala aan functies. Dit begint met een klassiek kompas, dat altijd kan worden gebruikt als de verbinding met de GPS-satelliet om wat voor reden dan ook wegvalt. Ook erg praktisch is een barometrische hoogtemeter, die een goede aanvulling kan zijn op de digitale hoogtemeter. Een geïnstalleerde weersverwachting kan ook goud waard zijn als je verder weg van de bewoonde wereld reist. De live-tracking-functie is zeer relevant voor de veiligheid. Hier kun je je route live online delen, zodat deze bijvoorbeeld door je vrienden thuis gevolgd kan worden. Dit is praktisch, omdat je vrienden de hulpdiensten kunnen waarschuwen in het geval van een ongeluk. Bij sommige modellen kun je zelf ook een noodoproep versturen.

In de fietssector zijn het vooral de trainingsfuncties die het verschil maken tussen de verschillende GPS-apparaten. Fiets-GPS-apparaten vervangen de klassieke fietscomputer, dus moeten ze ook snelheid, afstand of trapfrequentie kunnen weergeven. Voor sporters zijn hartslag en gefietst vermogen ook relevant. Koppeling met het internet om live-Strava-segmenten te gebruiken of om tekstberichten te lezen tijdens het fietsen zijn ook welkome functies in de fietssport.

Behalve op basis van functionaliteit kun je outdoor-navigatieapparaten ook onderverdelen in apparaten voor beginners en voor professionals. Apparaten voor beginners worden gekenmerkt door de klassieke basisfuncties die je verwacht van een outdoor-navigatietoestel: het moet je positie weergeven, routes volgen en in het beste geval kunnen worden gekoppeld aan online-software. Sommige van deze apparaten zijn al verkrijgbaar voor minder dan 200 euro, wat een goede investering is voor de eerste stappen in outdoor-navigatie. Je moet echter vaak concessies doen als het gaat om het kaartmateriaal: veel fabrikanten rusten deze gadgets alleen uit met gratis kaarten zoals Open Street Maps.

Professionele navigatieapparatuur heeft een veel groter aantal functies. Deze omvatten aanvullende systemen, zoals een barometrische hoogtemeter, gedetailleerdere kaarten of een verbeterde ontvangst, bijvoorbeeld door een tweede, externe, antenne. Ze zijn vooral geschikt voor sporters die vaak in de natuur onderweg zijn en misschien ook meerdere dagen off-road op avontuur gaan. De prijs van deze apparaten kan oplopen tot meer dan 300 euro.

Welk outdoor-navigatieapparaat is het juiste voor jou? In principe hangt het antwoord op deze vraag af van veel factoren. De meest doorslaggevende factoren zijn echter ongetwijfeld het beoogde gebruik en je persoonlijke ervaring. Als je net je eerste GPS-apparaat uitprobeert en alleen af en toe korte wandeltochten maakt, dan zal een goedkoper apparaat meestal volstaan. Als je daarentegen hogere verwachtingen hebt van je toekomstige navigatiehulpmiddel, dan kun je beter een apparaat kopen met een breder scala aan functies. Fietsers moeten ook bedenken welke trainingsfuncties ze onderweg nodig hebben, om het juiste model te vinden.

Features waaraan je een goed outdoor-navigatietoestel kunt herkennen zijn een groot, goed afleesbaar display, een snel reagerend touchscreen, een batterij die lang meegaat, een extra geïntegreerd kompas en ingebouwd geheugen, zodat je ook je eigen digitale kaarten en tochten op het toestel kunt laden. Sommige producten bieden ook de optie om het interne geheugen uit te breiden met een SD- of microSD-kaart. Een internetverbinding is ook een must voor moderne wandel-navigatieapparaten - idealiter via Bluetooth en WLAN.

Een vraag die vaak opduikt bij de aankoop van een outdoor-navigatieapparaat is, of een gewone smartphone volstaat. Het antwoord is: nee. Hoewel je ook een mobiele telefoon kunt gebruiken om jezelf te lokaliseren en te navigeren via een app, heeft een GPS-apparaat een aantal doorslaggevende voordelen. Het is onder andere robuuster, heeft een batterij die langer meegaat en de kaarten zijn worden overwegend gedetailleerder. Dat laatste geldt des te meer, als je geen netwerkontvangst hebt. In dat geval kan de positiebepaling van de smartphone worden belemmerd. Bovendien kan het gebeuren, dat de betreffende kaart niet correct wordt weergegeven, omdat er op dat moment geen mobiele datatransmissie mogelijk is. Daarom raden we je absoluut aan, om een goed outdoor-navigatieapparaat te kopen als je op pad gaat in de natuur.

Om de beslissing welk outdoor-navigatieapparaat je gaat kopen, wat te vereenvoudigen, hebben we een lijst samengesteld met de belangrijkste vragen die je moet stellen bij het kopen ervan:

• Voor welk doel heb ik mijn toekomstige outdoor-navigatieapparaat nodig?
• Welk budget heb ik voor de aanschaf van mijn nieuwe outdoor-navigatieapparaat?
• Welke functies moet het GPS-apparaat hebben?
• Hoe lang moet de batterij van het GPS-device meegaan?
• Wil ik een touchscreen of zijn knoppen voldoende?
• Hoe zwaar of licht moet het outdoor-navigatietoestel zijn?
• In hoeverre kun je het GPS-toestel aansluiten op de computer en het internet?
• Zijn de juiste kaarten al inbegrepen bij aankoop of moet ik ze later installeren?

Je bent in het bezit van een outdoor-navigatieapparaat? Gefeliciteerd! Hier zijn zeven "tips & tricks" om het navigeren in de wildernis makkelijker te maken.

1. Maak jezelf vertrouwd met de functies en de werking van je nieuwe outdoor-navigatieapparaat voordat je het gebruikt.
2. Laad je navigatietoestel altijd volledig op, voordat je de wildernis intrekt.
3. Laad een digitale kaart op je navigatietoestel die past bij jouw avontuur.
4. Plan je route van tevoren en download de bijbehorende GPS-track op je navigatieapparaat.
5. Voor het plannen en managen van tochten raden we professionele tour-portals aan zoals Komoot of Strava.
6. Om de nauwkeurigheid te verhogen, kun je bij meer professionele apparaten meerdere satellietsystemen tegelijk gebruiken. Maar let op: dat kost ook batterijvermogen!
7. Een goede manier om de opgeslagen kaarten uit te breiden, is het gebruik van zogenaamde OSM-kaarten. OSM staat voor Open Street Map. Deze kaarten kunnen meestal gratis worden gebruikt.

Tegenwoordig zijn navigatieapparaten onmisbare metgezellen als het erom gaat, je weg te vinden in de natuur. Dat is geen toeval, want ze helpen je je tochten te plannen en je te oriënteren in de natuur. Navigatietoestellen zijn functioneel gebaseerd op wereldwijde navigatiesatellietsystemen (GNSS), zoals GPS, GLONASS, Beidou of Galileo. Outdoor-navigatietoestellen zijn verkrijgbaar in verschillende versies en met verschillende functies - afhankelijk van het soort sport. Belangrijk: smartphones kunnen echte GPS-apparaten maar in beperkte mate vervangen. Outdoor-navigatieapparatuur is robuuster, heeft een grotere accu en de kaarten worden meestal gedetailleerder weergegeven.