Freeride- en downhill-bikes - krachtige machines voor pure actie

Je doel is om zo heftig mogelijk bergafwaarts te rijden? Het terrein kan niet zwaar genoeg zijn en adrenaline is je toverdrank? En uphill ga je liever met een shuttle of per treintje? Dan is een freeride-MTB of een downhill-bike de juiste machine voor jou. Kortom: "heavy duty" voor intens MTB-plezier downhill. Maar wat is het verschil tussen freeride en downhill? En wat is er anders aan de technologie van de fietsen? Want ook al lijken de categorieën in eerste instantie erg op elkaar en lijken ze elkaar te overlappen, zijn er toch verschillen tussen freeride- en downhill-mountainbikes.

In het begin was er de downhill-MTB: lang voordat termen als freeride of gravity bestonden, was downhill al een groot ding in het MTB-circus. Veel vering, vette remsystemen en vrijwel onverwoestbare onderdelen waren in de jaren negentig al de bepalende kenmerken van DH-bikes. Vanwege de zware eisen die aan het materiaal worden gesteld, waren downhill-MTB's ook een van de drijvende krachten achter de ontwikkeling van steeds geavanceerdere geveerde voorvorken en schokdempers, stabiele schijfremmen, anti-lekbanden en solide onderdelen. Toen het mountainbiken echt populair werd, waren downhill-races ook de geliefdste live-uitzendingen op de sportkanalen op TV. Wat duidelijk maakt, waar het bij downhill om gaat: zo snel mogelijk naar de finish komen over een zo zwaar mogelijk downhill-parcours. Kortom: downhill is een strijd tegen de klok met een hoge adrenalinefactor voor bikers met een goede rijtechniek en een voorliefde voor hoge snelheid.

Op het hoogtepunt van de MTB-hausse in de jaren negentig ontstond in Canada en de VS echter een trend om met deze vette bikes zoveel mogelijk plezier te beleven aan technisch maximaal veeleisende afdalingen. Plotseling ging het niet meer om het gevecht om seconden, maar om zoveel mogelijk stijl en coole stunts - zo werd freeride geboren. Het ludieke alternatief voor de zenuwslopende afdaling. Deze nieuwe aanpak stelde ook nieuwe eisen aan de bikes. Terwijl een downhill-bije zo onverwoestbaar mogelijk moet zijn, moet een freeride-bike hanteerbaar genoeg zijn voor drops en air time.

Downhill vereist dus een maximum aan technisch kunnen en is vooral gericht op competitie. Het gaat om het rijden met maximale snelheden in uitdagende afdalingen. Downhill-bikes zijn daarom (op enkele uitzonderingen na) volgeveerde MTB-fullys en zijn gebouwd om maximale belastingen te weerstaan en een maximale rijstabiliteit te garanderen. Downhill-bikes hebben een veerweg van minstens 180 mm, maar meestal meer dan 200 mm. Vaak worden dubbele brugvorken gebruikt op downhill-bikes, omdat deze twee vorkbruggen aanzienlijk meer stabiliteit bieden dan de single-crown-vorken, die gewoonlijk op mountainbikes voorkomen.

Het ontwerp van downhill-bikes is zodanig, dat het zwaartepunt van de fietser zo ver mogelijk boven het achterwiel ligt. Bovendien zorgen een lange wielbasis en extreem vlakke stuurhoeken voor een soepele loop bij hoge snelheid in ruw terrein. De schijfremsystemen moeten bestand zijn tegen de zwaarste afdalingen en daarom zijn vierzuiger-discs met 203 mm grote remschijven bijna onvermijdelijk. Ook de wielen en alle andere onderdelen van downhill-MTB's zijn ontworpen voor maximale belastbaarheid. Het gewicht is hier van ondergeschikt belang. Daarom zijn downhill-bikes vaak wat zwaarder dan freeride-bikes, met een gewicht van minstens 16 tot 18 kilogram.

Een veelzijdige afdaling is voor een freeride-bike belangrijker dan een absoluut maximale veerweg en rijstabiliteit. Net als downhill-bikes zijn freeride-MTB's bijna altijd volledig geveerd. Een freeride-MTB heeft echter altijd een verende voorvork met een brug (single crown), zodat er geen beperkingen zijn bij het springen en stylen en zodat je de volledige stuuruitslag kunt gebruiken in zeer smalle switchbacks. De veerweg van een freeride-bike is ongeveer 180 millimeter, wat meestal wat minder is dan bij een downhill-bike.

De positie van de fietser op een freeride-MTB is dichter bij het midden van de fiets (de trapas), zodat je de fiets ook in sprongen goed kunt besturen. Freeride-bikes hebben meestal wat ruimere overbrengingsverhoudingen dan downhill-MTB's. Dit betekent dat u in geval van nood ook wel bergopwaarts kunt rijden. Met ongeveer 16 kilogram is de freeride-mountainbike iets lichter dan de downhill-mountainbike. Afhankelijk van de filosofie van de fabrikant zijn sommige freeride-mountainbikes ook geschikt voor kortere uphills, waardoor bij sommige modellen de scheidslijn met enduro-mountainbikes vervaagt.

Nu ken je de basisverschillen tussen downhill- en freeride-mountainbikes. In het volgende gaan we in detail in op de afzonderlijke onderdelen. Zo weet je precies waar je op moet letten bij het kopen van je volgende off-road fun-machine.

Zoals in alle mountainbike-categorieën zijn de frames van de topmodellen voor freeride en downhill van carbon. Deze frames zijn lichter dan de goedkopere aluminium modellen. Functioneel en qua stabiliteit zijn er geen verschillen tussen carbon en aluminium. Maar gezien de zware eisen die aan de bikes worden gesteld - valpartijen komen vaker voor - en omdat gewicht niet de doorslaggevende factor is, vooral downhill - kun je zeker overwegen om een goedkoper frame van aluminium te kiezen.

Verende vorken en schokdempers zijn cruciale onderdelen voor freeride en downhill, daar moet je niet de hand op de knip houden. Zoals gezegd hebben freeride-bikes ongeveer 180 millimeter veerweg, downhill-bikes 200 millimeter of zelfs meer. Omdat gewicht niet de doorslaggevende factor is, vooral voor downhill, worden ook in het topsegment veerelementen met stalen veren gebruikt - omdat die over de hele veerweg gelijkmatig en precies reageren. Geveerde vorken en schokdempers met luchtveren zijn daarentegen de eerste keuze als je je setup ook on-trail wilt tunen of tijdens de transitions op eigen kracht een of andere helling moet bedwingen. Vanwege de zeer lange veerweg is effectieve platformdemping op de verende vork en schokdemper hiervoor bijzonder belangrijk, zodat de kracht echt bij het pedaal aankomt. Vork en schokdemper moeten daarom een precies instelbare compressiedemping bieden, zodat je individueel op basis van je gewicht en rijstijl kunt bepalen hoe snel en sterk de vering moet worden samengedrukt. Als je op een freeride-bike vaak bergop wil rijden, zorg dan voor een zeer strakke trail-modus of zelfs een lockout.

Voor freeride en downhill moeten de banden maximale grip en bochtenstabiliteit bieden voor veilige afdalingen op elke ondergrond, en de beste lekbescherming hebben. Daarom worden freeride- en downhill-bikes uitgerust met 2,3 tot 2,4 inch brede banden met een hoog profiel en een meerlaags karkas voor effectieve lekbescherming. Zeker, deze banden zijn zwaarder, maar laat je niet misleiden door de "afgeslankte" versies voor enduro of trail: Voor onvervalst downhill- en freeride-plezier is "heavy duty" voorwaarde. Tubeless zou ook vanzelfsprekend moeten zijn voor freeride en downhill: de hogere lekbescherming van dit systeem vergeleken met conventionele buitenbanden met binnenband is vooral hier een onbetaalbaar voordeel.

Voor downhill en freeride bieden de ontwerpers meestal speciale, uiterst krachtige en stabiele remsystemen aan. Een schijfrem met vier zuigers en remschijven met een diameter van 203 millimeter zijn hier de norm. Net als bij de banden moet je hier geen compromissen sluiten ten gunste van een iets lager gewicht. Alleen grote remschijven garanderen betrouwbare prestaties, zelfs bij zwaar remmen bij maximale snelheden, zonder dat ze oververhit raken.

Net als voor de banden geldt voor de wielen van DH- en freeride-bikes: ze moeten absoluut stabiel en betrouwbaar zijn. Compromissen ten gunste van een iets lager gewicht zijn hier uitgesloten. De velgen zijn breed, zodat de volumineuze banden bij downhill en freeride zich mooi rond kunnen opbouwen. De velgen moeten ook tubeless-compatibel zijn. Wat betreft de wieldiameter is er een lichte trend naar 29-inch-wielen op downhill-bikes. Dat komt omdat grotere wielen soepeler rollen en dus nog meer rijstabiliteit en veiligheid bieden bij maximale snelheid op ruw terrein. De iets kleinere 27,5-inch-wielen zijn door hun ontwerp wat stabieler en maken een wendbaarder rijgedrag en rijgevoel mogelijk - waardoor ze geschikter zijn voor je toekomstige freeride-bike.

Sommige fabrikanten combineren wieldiameters op hun freeride-MTB's, maar ook op downhill-bikes: 29 inch op het voorwiel voor stabieler sturen en soepeler rollen over obstakels, 27,5 inch op het achterwiel voor wendbaarder sturen en meer stabiliteit van het wiel bij het springen. Deze fietsen worden "mullet-bikes" genoemd, gebaseerd op het beroemde kapsel ("matje").

Het komt erop neer dat het ook een kwestie van persoonlijke smaak en rijstijl is, welke wieldiameter voor jou beter is.

Of het nu gaat om freeride of downhill - deze bikes gebruiken nu slechts één kettingblad. Een speciale kettinggeleider zorgt ervoor, dat de ketting er niet af kan vallen. Bij de achterderailleur en de cassette letten downhillers er vooral op, dat ze de snelst mogelijke versnellingen kunnen kiezen. Want ook al zou een toeschouwer het nooit vermoeden: bij downhill-rijden geeft vaak de doorslag, welke fietser de sterkste benen heeft en dus de zwaarste versnellingen kan gebruiken. Bij freeride ligt de situatie iets anders. Hier gaat het meer om een zo breed mogelijk palet aan versnellingen. De versnellingen moeten ook grote tandwielen hebben voor kortere beklimmingen.

In beide categorieën is de achterderailleur trouwens een van de onderdelen die het vaakst beschadigd raken en vervangen moeten worden. Het hoeft dus niet per se de duurste versie te zijn als je op de lange termijn geld wilt besparen.

Een verstelbare zadelpen is een must voor freeride-bikes. Meestal rijd je met een verlaagd zadel, maar voor korte uphills kun je het zadel snel en zonder stress in een hogere stand zetten. Om ervoor te zorgen dat je deze praktische feature van een dropper-post werkelijk gebruikt, moet je deze zadelpen per afstandsbediening aan het stuur kunnen verstellen. Op downhill-MTB's rijden veel bikers over het algemeen met een laag gemonteerd zadel. Hier is de versteloptie niet nodig - maar kan ook geen kwaad.

Een breed stuur is erg belangrijk voor een veilige, rustige besturing in freeride en downhill: downhill-sturen moeten meer dan 800 millimeter breed zijn. Als het te breed is, kun je het later altijd nog inkorten. Goede, antislip-stuurgrepen zijn ook uiterst belangrijk om ervoor te zorgen, dat je altijd een stevige grip hebt op je freeride- of downhill-bike en de volledige controle behoudt. Als de standaard handvatten je niet goed passen, als ze voor jouw handen te dik of te dun zijn, dan moet je beslist andere handvatten monteren.

Nu weet je alles over het thema freeride- en downhill-mountainbikes. Hieronder hebben we de belangrijkste punten samengevat.

• Bij downhill en freeride gaat het om maximaal rijplezier in het terrein zodra het bergafwaarts gaat. Steile afdalingen, drops en sprongen zijn het terrein, waarop deze fietsen zich het meest thuis voelen.
• Beide disciplines ontstonden in de jaren negentig. De downhill-sport wordt zelfs beschouwd als de oudste discipline van het mountainbiken.
• Freeride en downhill stellen maximale eisen aan het materiaal. De nadruk bij downhill-bikes fietsen moet daarom altijd liggen op duurzame, stabiele onderdelen. Bovenal moeten het chassis, de remsystemen, de wielen en de banden bestand zijn tegen maximale belasting.
• Hoogwaardige veringselementen zijn uiterst belangrijk voor maximale prestaties op het terrein. Het aanpassen van de vering en demping aan rijder en parcours is vaak cruciaal.